Xista

Van alle dorpen op Chios, is de architectuur van de huizen in het mastiekdorp Pirgi het meest opvallend vanwege de speciale versieringen waarmee de buitenmuren van de huizen in het dorp gedecoreerd zijn. Xista is het Griekse woord voor ´gekrast´.

Bouw van de huizen

Wanneer de bouw van een huis afgerond was, werden de buitenmuren, met name aan de voorzijde, met een mix van donker zeezand, kalk en cement ingesmeerd. Als het goed gedroogd was, werd er een laag witte kalk, asbesti in het Grieks, als overheen geschilderd. Deze kalklaag mocht niet de dun, maar ook niet te dik zijn zodat er een witte melkachtige kleur ontstond. Wanneer ook deze kalklaag droog was, werden er figuren op getekend. Vervolgens ging men binnen de randen van de tekening de kalklaag er met een vork vanaf krassen. Hierdoor werd de donkere ondergrond zichtbaar die in combinatie met het witte kalklaag voor prachtige figuren zorgde.

Vroegere techniek
Deze techniek was afkomstig uit de jaren dat het eiland door Genuanen bezet was, vlak voor de 19e eeuw. In het begin werden er vooral geometrische figuren getekend, zoals ruiten en vierkanten. Vanaf 1950 zijn de afbeeldingen sierlijker geworden en ziet men afbeeldingen van bloemen, planten en dieren. Vanaf de 20e eeuw worden er ook meerdere ingrediënten aan de mix die op de muren wordt gesmeerd toegevoegd, waaronder asresten voor diepere kleuring.
De bouwers van het dorp Pirgí beheersen deze methode goed en zij geven hun vaardigheden door aan de volgende generatie. Voorwaarde is dat diegene goede tekenvaardigheden en een levendige fantasie heeft voor het beste resultaat.